odc.14

Kiedy wchodziłem do Zarządu Powiatowego ZMP serce bolało, czułem się jak szczur, który przyciśnięty do muru, potrafi na psa skoczyć. Zacząłem:
- Jestem dawnym członkiem ZWM, a obecnie aktywistą ZMP, przeszkolonym na dwóch obozach... Przy biurku siedziało trzech działaczy i niedbale palili papierosy. Patrzyli gdzieś w bok, jak by tam zobaczyli coś bardzo interesującego. Nie wiedziałem słuchają, nie słuchają, nie zważałem jednak na to i ciągnąłem dalej:
- Poświęcałem organizacji wiele czasu, kosztem nieraz nauki, a teraz, przez ukartowaną prowokację starego reakcjonisty, przedwojennego harcerza, chcą wyrzucić mnie razem z kolegami ze szkoły. Gdzież tu socjalistyczna sprawiedliwość. Czyż nie miał uczniów z młodszych klas, albo silniejszych do niesienia transparentu? Ja rozumiem, że to zaszczyt i zawsze gotowy jestem wystąpić w słusznej sprawie, ale niech się do tej służby dla narodu młodzież wprawia. Ja się już nanosiłem, a dla młodego człowieka będzie to przeżycie na całe życie.   Kiedy jednak spokojnie mu to powiedziałem, to ten prowokator zrobił wrzaskliwą awanturę. I tu odkrył maskę wroga władzy robotniczej. Bo niszczy, zniechęca rewolucyjną młodzież. Stara się uniemożliwić skończenie szkoły. A od kiedy to z niego taki rewolucjonista, towarzysze. Od wczoraj? - głośno zawołałem, bo wydawało mi się, że towarzysze zza biurka jakby zaczęli drzemać. Ale oni nie spali. Świadczyły o tym odmierzonymi ruchami ćmione papierosy. Tylko nieruchomi byli. Twarze bez wyrazu. Jakby skamienieli.
- Jak mi nie wierzycie, to wysłuchajcie świadków. I to ich nie ruszyło. Skapcaniałe figury trwały oparte o monstrualnej długości biurko w bezruchu, jak zatopione w wosku. Zawołałem chłopaków. Powiedzieli przed milczącym audytorium to samo co i ja, to znaczy potwierdzili, że zaproponowałem, żeby transparent oddać młodszemu. O walce rewolucyjnej nie mówili - nie potrafiliby, a może i nie chcieli. Skończyli, czekamy. Cisza. W końcu jeden z towarzyszy poruszył się. Zgasił powoli i dokładnie niedopałek w popielniczce i popatrzył, gdzieś w dół, pod nasze nogi. Przez chwilę tak patrzył, potem wymamrotał:
- No dobra, zbadamy tę sprawę. Zobaczymy. Za trzy dni przyszedł do mnie Leszek z posłaniem od dyrektorki: Zostały mi przywrócone prawa ucznia, również i moim kolegom, mam przygotowywać się do matury.
Kamień spadł mi z serca, ale naturalnie nie okazałem tego, prychnąłem tylko drwiąco: wielka mi łaska. Do szkoły już jednak nie poszedłem, bo lekcji dla klas maturalnych dawno już nie było. Nastąpił czas przygotowywania się do egzaminu. Uprosiłem Teresę Marynowicz, koleżankę z klasy, żeby wspólnie się uczyć. Teresa była już bujną kobietą, o pięknych rudych włosach i ślicznej karnacji skóry, jakby zdjętą z obrazu Tycjana, i jedną z najlepszych uczennic w klasie. Była w rodzaju tych, co ani na spacer, ani na prywatkę, a już żeby pójść do chłopaka? Szkoła, nauka, kościół, wypełniały jej życie. No i naturalnie czekanie na męża. Wiele musiałem się naprosić, żeby przyszła do mego pokoju. Była niewzruszona: nie i nie. Owszem, będzie się ze mną uczyła, ale przyjść do mnie? w żadnym wypadku. Możemy przecież do południa w parku, a po południu w szkole... W końcu dała się jednak przekonać. Przeważyła litość, aprobata mojego "pierwszomajowego czynu", z którego powodu wpadłem w tarapaty. Naturalnie obiecałem sobie, że będę zachowywał się jak dżentelmen do kwadratu, chociaż to niejasne określenie, damy różnie sobie wyobrażają dżentelmeńskie zachowanie... Próbowałem więc sprawdzić wyobrażenia Tereski... Jakieś dotknięcie ręki, dłuższe i gorętsze niżby wynikało z sytuacji, jakieś pogłaskanie po pięknych, rudych włosach - ale zaraz rumieniec spłoszenia na policzkach, przestraszony wzrok i chęć odejścia. Naturalnie nie mógłbym jej zatrzymać, nawet fizycznie, Tereska była bowiem dużo wyższa ode mnie i miała większą objętość. Zaraz więc przepraszałem, że źle sobie tłumaczy moje zachowanie, bo gdzieżbym śmiał zalecać się do niej, kiedy sobie nie życzy. Jest przecież moim ratunkiem, jedyną szansą, żeby w trzy tygodnie przygotować się do matury z materiału przerabianego w ciągu sześciu lat. A Tereska była bardzo obowiązkowa i sumienna. Często zdarzało się, że o jakimś temacie dowiadywałem się dopiero od niej, będąc przekonany, że "tego nie braliśmy". Wtedy przejmowała rolę nauczyciela i łożyła mi do głowy nie okazując w najmniejszym stopniu znudzenia czy zniechęcenia. W nagrodę postanowiłem, naturalnie jak zdam, na balu maturalnym obtańczyć ją za wszystkie czasy. Uważałem, że sprawię jej wielką radość bo dotychczas Tereska, z racji swojego wzrostu i tuszy, nie była wziętą partnerką na szkolnych zabawach.
Nareszcie dzień egzaminów i nastrój podniecenia ogarnia wszystkich. Szczególnie dziewczyny wytwarzają nerwową atmosferę. Z natury są jakieś płochliwe, choć to już przecież dorosłe kobiety. Ja, znając swoją wrażliwość i uleganie nastrojom, odpowiednio się zabezpieczyłem. Poprzedniego dnia wypiłem z Leszkami trzy butelki wina, po jednej na łebka, i teraz jestem jak zwykle na drugi dzień, spokojny. Leszki co prawda już jakby na wakacjach, ale przeżywają to wydarzenie razem ze mną. Ostatecznie jestem w jakiejś mierze reprezentantem naszej trójki. Spokój i szczęście na ten dzień czarowała mi jeszcze i Maria, którą zgodnie z myśliwskim zwyczajem poprosiłem o pokazanie kolana "na szczęście", a że akurat w domu nie było poza nami nikogo, to jak mi pokazała, to ledwo zdążyłem na pierwszy egzamin. Ale za to byłem bardzo spokojny, i nic, nawet widok opiętej cienką sukienką, znanej mi pupy Broni, która jako członek komisji, kołysała nią między stolikami, nie poruszył.   Naprawdę byłem spokojny i wierzyłem, że muszę zdać. Zaczęło się. Pisemny - polski. Słabo, oj bardzo słabo - pani Straszyńska kręci głową. Może ustnie poprawię - proponuję.
- Już my się znamy, chcesz zagadać komisję na śmierć - śmieje się i ucieka. Zostaję z trójką, ale z ulgą, że co tam, dobrze że to mam już za sobą.
Angielski - korespondencja handlowa. Napisać, przetłumaczyć. Co to takiego dla mnie, który jeszcze w gimnazjum u Zamojskich tłumaczył sonety. Teraz księgowość. Temat, szereg operacji, które należy zaksięgować i sporządzić bilans. Podstawą rozwiązania zadania jest znajomość jednolitego planu kont, który w naszej gospodarce obowiązuje od 1949 roku. To dla mnie frajda, bowiem plan kont znam na pamięć. Czas przewidziany na rozwiązanie zadania - pięć godzin, ale ja już po godzinie podsumowuję bilans. Dziękuję za ściągaczki, które zaczynają krążyć, jako że nikt z tej księgowości nie jest za dobry i szybko dodaję pozycję do pozycji. Rzucam okiem po innych stolikach i widzę, że reszta zaledwie w połowie. Bliski sukces podnieca, opuszcza spokój, ogarnia gorączka. Wykoszę wszystkich tych kujonów, cieszę się w duchu, którzy kują i kują od sześciu lat te zapisy i nic nie mogą zrozumieć. Ja wszystko rozumiem, a plan kont świeci mi w mózgu jak napis z żarówek na powiatowym komitecie. Dodaję stronę lewą, teraz prawą i..., oj coś się nie zgadza. Psiakrew - myślę, musiałem się pomylić w dodawaniu. No to jeszcze raz. Tylko szybko. Liczę, ale oczami wyobraźni widzę już siebie wychodzącego z klasy i ku ogólnemu zdumieniu oddaję napisaną w rekordowym czasie pracę. Wyróżnienie zapewnione. I to ten M., ten co to nigdy z księgowości nie błyszczał - wszyscy się dziwią... Na razie jednak się nie zgadza. Trudno, trzeba zacząć jeszcze raz od początku, nie będę pierwszym, ale zawsze w czołówce. Sprawdzam pozycja po pozycji, wszystko dobrze, a nie zgadza się. Zaczynam się denerwować. Koleżanka ze stolika obok zerka na mnie z odległości półtora metra i pokazuje kartkę ściągaczki. Kręcę przecząco głową - po co? Znam wszystko na pamięć jak pacierz. Muszę odpocząć. Odkładam pióro i patrzę w okno. Okno jest w formie rozciągniętego łuku, półkola. Sala to dawna żołnierska izba, bo cała szkoła mieści się w starych, carskich koszarach. Co też te sołdaty myśleli, rozważam dla odprężenia, kiedy tak spoglądali przez kraty na obcy kraj, na obcy świat. Może dumali o swoich bliskich, a może o tym, jak tu zdobyć machorkę lub wódkę. Służąc przez dwadzieścia pięć lat, można o stronach rodzinnych zupełnie zapomnieć. Dwadzieścia pięć lat wspólnego życia, w takim czasie oddział staje się rodziną, a koszary domem. Czy jeszcze umie się po takiej służbie żyć inaczej? Można by taką powieść napisać, a może lepiej opowiadanie, powieść wymaga za dużo wysiłku. Przecież samo pisanie trwa. Staje przy mnie opiekunka klasy, dyrektorka Matkowska i patrzy na moje księgowanie - wszystko wiem, szepczę, ale mi się nie zgadza. Z ukosa popatruję na nią, może da mi jakąś wskazówkę wzrokiem, ale nic nie zauważam. Matkowska chwilę stoi przy mnie, po czym leciutko kiwa głową i powoli odchodzi. A niech tę literaturę diabli biorą, jeszcze raz biorę się za księgowanie. Kilkoro już oddało, wyszło. Kończy się czwarta godzina. Zostałem tylko ja i jeden taki "recydywista". W pierwszej liceum - trzy lata, w drugiej już drugi rok. Siedzi i medytuje. Niezłe towarzystwo. Zawsze uważałem się za lepszego, a teraz co, fakty, panie kolego, fakty, szepcze diabeł. A niech się dzieje co chce. Zwijam papiery i oddaję Komisji. Jest jeszcze godzina czasu, może jednak spokojnie poszukam błędu, proponują - zapis zadania jest dowodem dla władz - dodają. Chwilę się waham, ale jak spojrzałem na tego siedzącego samotnie szkolnego osła, zdecydowanie podziękowałem i wyszedłem zrozpaczony z sali. Nawiasem mówiąc tego repetenta miałem spotkać za cztery lata we Wrocławiu, gdzie służyłem jako pilot w lotnictwie myśliwskim. Przechodziłem właśnie Szewską, szukając miejsca, gdzie by się napić, gdy napatoczył się on, szkolny kolega. Jest radcą w Państwowych Zakładach Papierosowych - popatrzył na mnie z wyższością. Ja na niego też - i nawet nie poszliśmy razem na wódkę - dwa osły z księgowości. Naturalnie egzaminu pisemnego z księgowości nie zdałem i musiałem zdawać ustny. Matkowska przerażona, coś tam wcześniej mamrotała do mnie, że będzie dawać jakieś znaki ustami, oczami, bo jest w komisji słynny buchalter - postrach wszystkich księgowych z powiatu zamojskiego, i do tego bardzo nieprzejednany. Nie popuszcza nikomu, a że jeszcze partyjny, to i czynnik społeczny nie ma nic do gadania. Uważa on, że co jak co, ale maturzysta ze szkoły handlowej księgowość znać musi.
Kiedy stanąłem przed komisją byłem spokojny, za to Matkowska formalnie przerażona. Przede mną troje oblał, a ja widocznie musiałem zdrowo naknocić tę swoją szybkościową metodą księgowania, bo teraz patrzyli wszyscy na mnie jak na skazańca, który zjawił się tylko dla formalności by usłyszeć dawno już ustalony wyrok. Nie wiedzieli biedaczki, że naprawdę plan kont mam wykuty na pamięć i na dodatek wszystko rozumiem, a tylko do zapisu nie mam drygu. Bo to trzeba dokładnie i wolno, a to takie nudne. Zaraz po pierwszym pytaniu rozwinąłem "gadkę", i żeby mnie nie zatrzymali opowiedziałbym cały "Jednolity plan kont" od pierwszej kartki tej książeczki w zielonych okładkach, do ostatniej. Dobrze się jednak jeszcze nie rozkręciłem, kiedy z uśmiechem podziwu, ten kat księgowych, grzecznie mi podziękował i zapytał, kto ma jeszcze pytania, bo jemu już wystarczy. Pozostali milczeli kompletnie zaskoczeni.
- No tak, kolega się pomylił pisząc pracę - mruknął przeglądając moje papiery - ale to się każdemu zdarza. To jest rzecz ludzka - dodał wyrozumiale. Ja proponuję piątkę, a co państwo?
Nikt nie protestował. Z pisemnego była dwója i ostatecznie wyszła na świadectwie trójka. Kamień spadł mi z serca. Nie zawiodłem mamy. Bo chociaż wiedziałem, że o studiach nie mam co myśleć, to przecież czułem się wolny jak ptak, o wielkich, nieprzewidzianych możliwościach.
Szykowałem się do pracy, ale nie warunki materialne były główną przyczyną zrezygnowania ze studiów. W ramach socjalistycznych form nauczania potworzono w szkołach tak zwane zespoły młodzieżowe. One to właśnie typowały i rekomendowały - to słowo stawało się coraz modniejsze - absolwentów na studia. Tylko z takim skierowaniem mógłbym dostać się na studia, ale skierowania nie dostałem. Przewodniczącym takiego zespołu w naszej szkole był "harcerzyk".   Pozostawała jedynie możliwość studiowania na KUL-u w Lublinie lub w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego w Częstochowie, ale nie brałem ich pod uwagę. Obie uczelnie nie były państwowe, i nie mogłem kosztami dalej obarczać mamy i Feliksa. Postanowiłem, że będę pracować i w miarę możliwości - studiować zaocznie. Liczyłem też na jakieś zmiany. Władza tak zacieśniała pętlę terroru, że wielu wydawało się, że "to" musi lada moment pęknąć. Nawet przedwojennym komunistom nie przepuszczali. Więzienia były pełne. Spychalskiego, dowódcę wojska, też aresztowano, a w zamian "poproszono" na to stanowisko marszałka sowieckiego Rokossowskiego. Działy się te sprawy w oddaleniu jednak, w Warszawie, i tylko echem odbijały się w naszej, uczniowskiej rzeczywistości. U nas, odpryskiem tych zmian, były właśnie zespoły i "harcerzyk".
Po zdaniu matury radośnie - nie licząc tych, którzy nie zdali i popłakawszy po kątach zniknęli z horyzontu szkolnego - czekaliśmy na uroczyste wręczenia świadectw, będące formalnym zakończeniem szkoły. Tradycyjnie odbywało się to na balu, na którym byli już uczniowie oraz profesorowie, mogli się oficjalnie napić wódki i wymienić o sobie opinie, nie zawsze bardzo pochlebne.   Szczególnym bodźcem do takiej wymiany była jednoaktówka napisana przeze mnie, a wyreżysowana przez Tadzia Skowyrę. (Bardzo wrażliwego i wybitnie uzdolnionego kolegę - kilka lat potem umarł na gruźlicę). Powstała ona właściwie z jego inspiracji.   Na studniówce powiedziałem mu, że dobrze by było na balu maturalnym, pośmiać się z siebie i profesorów. Zapalił się do tego i tak namawiał, aż odważyłem się i napisałem. Resztą już sam się zajął. Wybrał aktorów i wyreżyserował.   Tytuł tego utworu brzmiał "Szkoła w puszce od konserw", a treść była parodią jednego dnia lekcyjnego w szkole. Miała to być niespodzianka i przygotowywaliśmy ją w wielkiej tajemnicy. I rzeczywiście zaskoczyła wszystkich - mnie także - swoim powodzeniem. Zdawałem sobie sprawę z dosyć prymitywnego i szkolnego charakteru tego scenicznego tworu i byłbym szczęśliwy gdyby za bardzo go nie wyśmiewano, a tu żywa reakcja i wielkie uznanie. A jeszcze potem przez cały bal wspominano i śmiano się z poszczególnych scenek. Ale największą satysfakcję sprawiła polonistka pani Straszyńska. Po wręczeniu świadectw, przed rozpoczęciem balu, kiedy Tadzio zapowiadając przedstawienie poprosił o 45 minut uwagi, pani Straszyńska początkowo zaskoczona jak wszyscy, nagle zawołała, żeby nie podawał nazwiska autora bo ona zgadnie.   I zgadła.

Otrzymałem następujące świadectwo:
Państwowe Liceum Handlowe w Zamościu ŚWIADECTWO DOJRZAŁOŚCI Personalia: ... po ukończeniu nauki w zakresie programu dwuletniego liceum handlowego zdał egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną, powołaną przez Dyrektora Okręgu Szkolenia Zawodowego w Lublinie pismem z dnia 1 czerwca 1950 r. Nr III 3064/50/st. i został uznany za przygotowanego do pracy w przedsiębiorstwach handlu towarowego oraz w działach handlowych różnych przedsiębiorstw gospodarczych. Świadectwo niniejsze uprawnia do studiów w szkołach wyższych itd. Zamość 14 czerwca 1950 r. Nr 16.
Ocena ogólna z przedmiotów zawodowych; dostateczny,
organizacja i technika handlu;   dobry,
planowanie gospodarcze; dobry,
prawoznawstwo; dobry,
towaroznawstwo; dostateczny,
geografia gospodarcza; bardzo dobry,
ekonomia polityczna; dobry,
arytmetyka handlowa; dostateczny,
księgowość;   dostateczny,
pisanie na maszynie; dobry,
język I rosyjski z korespondencją; dobry,
język II angielski z korespondencją; dobry,
matematyka;   dostateczny,
język polski ; dostateczny,
nauka o Polsce i świecie współczesnym ; dobry,
wychowanie fizyczne; dostateczny,
Służba Polsce; bardzo dobry,
religia ; bardzo dobry,
reklama; dobry.
Nadobowiązkowe:   stenografia dostateczny. Na balu, zgodnie z obietnicą za "korepetycje" tańczyłem z Tereską nie spodziewając się zresztą, że taniec przesunie wyznaczoną dotychczas granicę poza rąbek koronkowych majteczek. Ale trudno byłoby to nazwać poświęceniem, tym bardziej, że nie miałem innej partnerki, a Tereska (R.) wbrew oczekiwaniu, bo dziewczyna rosła, żeby nie powiedzieć potężna, tańczyła lekko, miło się przytulała i ładnie pachniała. Było nam razem bardzo przyjemnie i całe szczęście, że nazajutrz wyjeżdżałem. Po balu, kiedy już zmęczona tańcami i winem bladła noc, długo żegnaliśmy się na "wałach" siedząc na murawie.   Miała bardzo apetycznie ciało i chwilami niebezpiecznie miękła. Nie spotykałem przewidywanego oporu i musiałem sam się powstrzymywać. Kiedyś powiedziała, że tylko do koronek, to pilnowałem się, żeby nie było dalej. Nie nalegałem na więcej. Na drugi dzień opuszczałem Zamość, być może na zawsze, i nie chciałem żeby w naszych sercach coś się zrodziło. Żeby zagościło uczucie większe niż szkolna przyjaźń koleżanki z kolegą, które bez perspektyw spełnienia, mogło tylko przynieść smutną tęsknotę. Pożegnaliśmy się w końcu kilkoma dziecinnymi pocałunkami i ja chybko do domu, do Marii. Była sama. Potem, kiedy wychodziłem z walizką na zawsze, puściliśmy sobie na pożegnanie po łezce, i nasza miłość została już tylko wspomnieniem.

Wyjeżdżałem z Zamościa i zamojskiego bez żalu. Mamusia nawet się cieszyła. Przeżyliśmy tu koszmar i jedyną pociechą po tym wszystkim było tylko to, że przeżyliśmy. Natomiast tato, który nas w to "bezpieczne miejsce" przed wojną przywiózł, niestety nie miał tego szczęścia.
Leszek Czerski miał w Warszawie ciotkę, która jeszcze poprzedniego roku bardzo go namawiała żeby przyjechał i w stolicy szukał nowych perspektyw. Obiecywała mu pracę w Wojewódzkiej Radzie i wieczorową szkołę. Gdy jej powiedział, że ja jestem chętny, zaprosiła i mnie. Leszek nie spieszył się, zamierzał najpierw pojechać na wakacje, na wieś do majątku, którym zarządzał ojciec, poprawić samopoczucie po szkolnych niepowodzeniach. Ja jednak nie mogłem sobie pozwolić na wakacje. Teraz kiedy zostałem już wyzwolony od zdobywania wykształcenia, każdy dzień dłużej na garnuszku mamy, uważałbym za hańbiący. Do Warszawy jechałem więc z nadzieją pracy w biurze i zaocznego studiowania. Jeszcze nie wiedziałem co, polonistykę czy prawo, ale miałem mocne postanowienie ukończenia wyższej uczelni i myśli tej nigdy nie porzuciłem. Kiedy wsiadłem do trzeciej klasy pociągu dalekobieżnego Bełżec - Warszawa i przystanek Zwierzyniec Wieś zniknął za oknem, doznałem uczucia graniczącego z euforią. Uczucia nieograniczonych możliwości, niezmierzonej wolności. Uczucia, którego można doznać tylko wtedy, gdy się ma dwadzieścia lat, maturę w kieszeni, trochę pieniędzy od Mamy, i jedzie się w świat, a świat wydaje się, czeka na ciebie otwarty, u twoich stóp.

Warszawy nie znałem. Co prawda byłem przed wojną z Mamą u cioci Lili, ale zapamiętałem
tylko białe dachy tramwajów, takich samych jak w mojej drewnianej zabawce i młodego podporucznika pilota, który flirtował z kuzynką Marysią. Teraz jechałem w nieznane, ale nie odczuwałem niepokoju, a gdy wysiadłem na Wschodnim i zobaczyłem jeszcze dworcowy barak, bardzo podobny do tego w Zawadzie, poczułem się nie tylko pewnie ale i swojsko. Osiemnastką, pierwszy raz w życiu tramwajem, do Marszałkowskiej i dalej z Mazowieckiej kolejką WKD do Pruszkowa. Odnalazłem małą, ocienioną gęstym szpalerem drzew, zabudowaną willami uliczkę. Przy numerze podanym przez Leszka furtka zamknięta. Przyciskam dzwonek, nic, żadnej reakcji. Przyciskam guzik kilkakrotnie, też nic. Cisza. Słońce coraz wyżej i pomimo drzew, gorąco. Zdejmuję przepoconą marynarkę i ściągam krawat. Obrzękłe stopy nie mieszczą się w pantoflach, pieką nie do zniesienia. Przysiadam na murku, przezornie opierając się na walizce. Złodzieje warszawscy byli słynni już przed wojną. W upalnym powietrzu nocne zmęczenie zaczyna spowijać głowę.

Oczy się zamykają. Rozpaloną głowę opieram o chłodne, metalowe sztachety. Drzemka, półsen? Pojawiają się jakieś reminiscencje z przeczytanych książek? Elegancki i bogaty, salony, uczone dyskusje, piękne kobiety, życie miejskie. A jednocześnie widzę, jak siedzę na płotowym murku. W pomiętej koszuli, z wypchanymi na kolanach spodniami, oparty o starą wytartą walizkę, zmęczony, szary. Jak jeden z setek przyjezdnych, którzy z całego kraju ściągają do miasta, gnani nadzieją spełnienia marzeń. Mieszają się obrazy z jawy i snu. I kiedy coraz bardziej zanurzam się w upalnym majaczeniu słyszę, jakby na trzecim planie, kroki. Ktoś otwiera furtkę, przechodzi, cofa się. Nie kojarzę tych ruchów z moja osobą i nie otwieram oczu, dopiero głos:
- Pan czeka na kogoś? - przywraca do rzeczywistości.
Obok swoich zakurzonych półbutów widzę damskie, lekkie pantofelki, a wyżej długie zgrabne nogi w jedwabnych pończochach, a jeszcze wyżej, delikatna twarzyczka pod kapeluszem z ogromnym rondem. Ogarnia odurzający obłok zapachów. Elegancka pani okazała się sąsiadką ciotki Leszka, a dokładniej mają pokoje w tym samym mieszkaniu. Może zechcę poczekać w domu, odpocznę - uprzejmie zaproponowała. Była to duża willa jakiegoś bogatego przed wojną mieszczucha, teraz podzieloną na pokoje zamieszkiwali liczni warszawiacy, czekający na odbudowę zburzonej stolicy. Pani Danka wprowadziła do ogólnego pokoju służącego wszystkim lokatorom za hall lub salon jak kto wolał nazywać, a mnie się wydało, że znowu znalazłem się w pokoju profesora Bojarskiego. Stare meble, obrazy, spokój i wytworność. Pani częstuje papierosem, dziękuję nie palę już od dwóch lat (zacznę znowu dopiero w wojsku), sama więc zaciąga się nerwowo. Jest ładna, elegancka w zwiewnej sukience, spod której opalone jędrne ciało pachnie fiołkami, chociaż starsza niż na pierwszy rzut oka mi się wydała. Jest jakaś niespokojna, podniecona i dziwnie na mnie patrzy. Podoba mi się, ale chyba nie to jest powodem jej ożywienia. W końcu dama nie mogąc się powstrzymać, machinalnie pociąga noskiem. I w tym momencie, zaczynam rozumieć, że niepokój w pani budzą nie moje erotyczne spojrzenia, których chyba nawet nie zauważa, lecz mój zapach. A nazywając rzecz po imieniu zwyczajny smród. Nie myłem się w tym upale dobę, a do naturalnych zapachów domieszał się jeszcze smrodek trzeciej klasy PKP. Zawstydziłem się i nie wiedziałem co począć. Pani widać doceniła moją bystrość i delikatność, bo pospieszyła z pomocą.
- Musi panu być gorąco, a Basia być może nieprędko wróci, może pan więc skorzystać z łazienki, odświeżyć się.